Νίκος Σκαρίπας
Είμαστε «Η φάρμα των ζώων»…
“Τα ζώα απ’ έξω κοιτούσαν πότε τα γουρούνια και πότε τους ανθρώπους, πότε τους ανθρώπους και πότε τα γουρούνια, ύστερα πάλι τα γουρούνια και πάλι τους ανθρώπους, αλλά ήταν αδύνατον να διακρίνουν ποιος ήταν ποιος.”
(Τζωρτζ Όργουελ, Η φάρμα των ζώων)
Το αλληγορικό βιβλίο του Τζορτζ Όργουελ «Η φάρμα των ζώων» πάνε χρόνια, δεκαετίες μάλλον, που το διάβασα. Το ξανάπιασα όμως στα χέρια μου αυτές τις μέρες και το ξαναδιάβασμά του, μ’ όλα αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας αλλά και στον κόσμο, μ’ έβαλε σε πολλές σκέψεις και στοχασμούς.
Η υπόθεση του βιβλίου είναι απλή: το αφεντικό μιας φάρμας εξοντώνει στη δουλειά τα ζώα του και επιπλέον τα παραμελεί. Τότε, με πρωτοστάτες τα γουρούνια, τα ζώα εξεγείρονται εναντίον του αγρότη και τον πετάνε έξω. Επιχειρούν να εγκαθιδρύσουν μια κοινωνία ισότητας και αδελφοσύνης. Επειδή όμως μερικά ζώα, δηλαδή τα γουρούνια, είναι… πιο ίσα από τα άλλα, μια νέα κυρίαρχη κάστα αναδύεται και το παλιό παιχνίδι εξουσιαστή – εξουσιαζόμενου ξαναπαίζεται από την αρχή… Ο Όργουελ έγραψε αυτήν την παρωδία με προφανή σκοπό την καταγγελία του σταλινικού μοντέλου και την παρεπόμενη αποτυχία του σοβιετικού πειράματος. Το έργο όμως, όπως συμβαίνει με όλα τα σημαντικά έργα, υπερβαίνει τα άμεσα συμφραζόμενά του και υπερακοντίζει την αρχική του στόχευση.
Ποτέ άλλοτε ένα βιβλίο με ζώα (με στοιχεία ανθρωπομορφισμού βεβαίως) στη θέση των πρωταγωνιστών δεν προκάλεσε τόσες αντιδράσεις, δεν δέχθηκε τόσες απορρίψεις, δεν κινήθηκε στη σφαίρα της παρανομίας και του θρύλου, όσο η «Φάρμα των Ζώων». Κι όμως, παρά την απατηλή πρώτη εντύπωση που θα έδινε, δίχως άλλο, το πρώτο χειρόγραφο στους εκδότες – την επαγγελία μίας παραμυθένιας ιστορίας, με στοιχεία διδακτισμού και ηθικοπλαστικό μήνυμα – το μυθιστόρημα του Όργουελ ήταν μία βόμβα, μία «καυτή πατάτα» όπως θα έλεγε κανείς στα αγγλικά: μία αμείλικτη, απροκάλυπτη αλληγορία της διαφθοράς του κάθε αντιδημοκρατικού, αυταρχικού, δυναστικού καθεστώτος.
eksofilo1Ο Όργουελ αναδιατυπώνει ένα ερώτημα παντός καιρού: «Γιατί το φως να γίνεται μια νέα τυραννία; Πώς γίνεται κι από το λίκνο της εξέγερσης ενάντια στον καταπιεστή βγαίνει πάνοπλος ένας νέος δυνάστης; Πότε θα σπάσει, αν σπάσει ποτέ, αυτή η αλυσίδα με τους τρεις κρίκους σε αιώνια εναλλαγή: καταπίεση – εξέγερση – καταπίεση; Φταίει η ανθρώπινη φύση που βιάζεται να αναπαραγάγει την κακοποιό διαφορά και την οικονομική ανισότητα; Η πνευματική οκνηρία που γρήγορα παραδίδει τα ηνία σε καπάτσους, δημαγωγούς και εγκληματίες; Το κακό ριζικό του ικέτη που πάντα αναζητά έναν ηγέτη;».
Αυτά και άλλα πολλά διαλογίζεται ο Όργουελ, και τα ίδια και χειρότερα μπορεί να στοχαστεί ο κάθε νοήμων ή υποψιασμένος πολίτης και στις μέρες μας.
Το συμπέρασμα εντούτοις παραμένει ένα: ο «γουρουνίσιος άνθρωπος» δεν είναι καλύτερος από το ζώο γουρούνι. Καθώς ξαναδιάβαζα το βιβλίο σκεφτόμουν θεατροποιημένη την πλοκή του. Φανταζόμουν τους ηθοποιούς να υποδύονται με μάσκες τα ζώα και σκέφτηκα ότι οι μάσκες που παριστάνουν τα γουρούνια είναι περιττές καθώς αυτές χωρίς υπερβολή μπορούν να αντικατασταθούν από τα πρόσωπα-μάσκες πλείστων πολιτικών γουρουνιών που μας κυβέρνησαν και μας κυβερνούν ακόμα… Και στα καθ’ ημάς πρώτο και καλύτερο το πολιτικό γουρούνι που ονομάζεται Θόδωρος Πάγκαλος!
Αυτά τα σύγχρονα γουρούνια της πολιτικής μας σκηνής που δυστυχώς εκλέγονται από μας!
Και το μέγα ερώτημα αενάως παραμένει επίκαιρο: Θα πάρει μια ανάσα επιτέλους ο κόσμος, θα γυρίσουμε επιτέλους σελίδα, θα στείλουμε τα πολιτικά γουρούνια στον αγύριστο; Ως πότε θα ανεχόμαστε να διαβιούμε στο «χοιροστάσι» που μας επιβάλλουν;
Φοβάμαι ότι, όπως και ιστορικά έως τώρα έχει αποδειχτεί, η πεσιμιστική αντίληψη του Όργουελ επικρατεί: πάντα θα υπάρχουν τα ονειροπόλα ζώα γεμάτα ελπίδες για έναν καλύτερο κόσμο, έναν κόσμο ελευθερίας, ισότητας και αλληλεγγύης, αλλά πάντα θα κυριαρχούν τελικά τα γουρούνια! Δυστυχώς….
Είναι η μοίρα μας; Μάλλον… Κι αν είναι έτσι ας προσπαθούμε, ας αντιστεκόμαστε κι ας αγωνιζόμαστε να βάζουμε, τουλάχιστον, ένα γερό χαλινό στα κυρίαρχα γουρούνια, να μην τ’ αφήνουμε ασύδοτα, άπληστα και παμφάγα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου