Στον καθένα μας έχει τύχει τουλάχιστον μία φορά να δεχτεί τηλεφωνική κλήση από εταιρείες με σκοπό τη διαφήμιση προϊόντων και υπηρεσιών, δίχως να έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για κάτι τέτοιο ή να έχει παραχωρήσει σε τρίτους τον αριθμό του τηλεφώνου του.
Μολονότι η άμεση διαφήμιση μέσω τηλεφωνικών κλήσεων δύναται υπό όρους να είναι μία νόμιμη εμπορική δραστηριότητα, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι προϋποθέσεις του νόμου δεν τηρούνται. Στις περιπτώσεις αυτές η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει μία σειρά από δικαιώματα και μέσα προληπτικής αλλά και εκ των υστέρων δικαστικής προστασίας για όσους επιθυμούν να μην οχλούνται από τέτοιες πρακτικές.
Ορισμός
Ως μη ζητηθείσα τηλεφωνική κλήση ορίζεται στον νόμο η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών μέσω των δικτύων τηλεφωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς δίχως ο συνδρομητής να έχει συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώς (άρθρο 11 παρ. 1 Ν. 3471/2006).
Ως μη ζητηθείσα τηλεφωνική κλήση ορίζεται στον νόμο η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών μέσω των δικτύων τηλεφωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς δίχως ο συνδρομητής να έχει συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώς (άρθρο 11 παρ. 1 Ν. 3471/2006).
Νομικό Πλαίσιο
Η μη ζητηθείσα ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω τηλεφωνικής κλήσης ρυθμίζεται στο Ελληνικό δίκαιο από τις γενικές διατάξεις περί προστασίας της προσωπικότητας (άρθρα 9Α Συντάγματος, 57 – 59 και 914 επ. ΑΚ) και από τις ειδικότερες διατάξεις του άρθρου 11 του Νόμου 3471/2006, ο οποίος ενσωμάτωσε στην Ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 2002/58/ΕΚ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων επικοινωνίας για τις ανάγκες αποστολής μη ζητηθεισών ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέσω τηλεφωνικής κλήσης ρυθμίζεται από τον Νόμο 2471/1997, ο οποίος ενσωμάτωσε στην Ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 1995/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Η μη ζητηθείσα ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω τηλεφωνικής κλήσης ρυθμίζεται στο Ελληνικό δίκαιο από τις γενικές διατάξεις περί προστασίας της προσωπικότητας (άρθρα 9Α Συντάγματος, 57 – 59 και 914 επ. ΑΚ) και από τις ειδικότερες διατάξεις του άρθρου 11 του Νόμου 3471/2006, ο οποίος ενσωμάτωσε στην Ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 2002/58/ΕΚ για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων επικοινωνίας για τις ανάγκες αποστολής μη ζητηθεισών ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέσω τηλεφωνικής κλήσης ρυθμίζεται από τον Νόμο 2471/1997, ο οποίος ενσωμάτωσε στην Ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 1995/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Στις περιπτώσεις που η μη ζητηθείσα ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω τηλεφωνικής κλήσης έχει και εμπορικό χαρακτήρα, ρυθμίζεται περαιτέρω με τις σχετικές διατάξεις του νόμου 2251/1994 περί προστασίας των καταναλωτών και του Προεδρικού Διατάγματος 131/2003. Αν τέτοια επικοινωνία συνιστά αθέμιτο ανταγωνισμό, δύναται να εφαρμοστούν και τα σχετικά άρθρα του ν.δ. 146/1914, που δίνουν υπό προϋποθέσεις το δικαίωμα αποζημίωσης σε θιγέντες ανταγωνιστές.
Προϋποθέσεις Νομιμότητας
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών τηλεφωνικών κλήσεων για εμπορικούς σκοπούς επιτρέπεται και χωρίς τη συγκατάθεση του συνδρομητή, εφόσον γίνεται με ανθρώπινη παρέμβαση και όχι αυτοματοποιημένα (άρθρο 11 παρ. 2 Ν. 3471/2006). Παρ’ όλα αυτά, η πραγματοποίηση τέτοιων κλήσεων προϋποθέτει τη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων του αποδέκτη της κλήσης, όπως κατ’ ελάχιστο του τηλεφωνικού του αριθμού. Τέτοια λοιπόν συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων είναι νόμιμη μόνο με την πρότερη συγκατάθεση του τελευταίου (άρθρο 5 παρ. 1 του Ν. 2472/1997). Συνεπώς, αν εκτελεστεί κλήση για εμπορικούς σκοπούς, χωρίς το τηλέφωνο του αποδέκτη της κλήσης να έχει συλλεχθεί με τη συγκατάθεσή του να καλείται για τέτοιους σκοπούς, η επεξεργασία αυτή καθίσταται παράνομη.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών τηλεφωνικών κλήσεων για εμπορικούς σκοπούς επιτρέπεται και χωρίς τη συγκατάθεση του συνδρομητή, εφόσον γίνεται με ανθρώπινη παρέμβαση και όχι αυτοματοποιημένα (άρθρο 11 παρ. 2 Ν. 3471/2006). Παρ’ όλα αυτά, η πραγματοποίηση τέτοιων κλήσεων προϋποθέτει τη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων του αποδέκτη της κλήσης, όπως κατ’ ελάχιστο του τηλεφωνικού του αριθμού. Τέτοια λοιπόν συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων είναι νόμιμη μόνο με την πρότερη συγκατάθεση του τελευταίου (άρθρο 5 παρ. 1 του Ν. 2472/1997). Συνεπώς, αν εκτελεστεί κλήση για εμπορικούς σκοπούς, χωρίς το τηλέφωνο του αποδέκτη της κλήσης να έχει συλλεχθεί με τη συγκατάθεσή του να καλείται για τέτοιους σκοπούς, η επεξεργασία αυτή καθίσταται παράνομη.
Αντιθέτως, η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών τηλεφωνικών κλήσεων για εμπορικούς σκοπούς χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση επιτρέπεται μόνο με την πρότερη συγκατάθεση του αποδέκτη της κλήσης (άρθρo 11 παρ. 1 Ν. 3471/2006 με επιχείρημα ad contrario). Τέτοια συγκατάθεση εξάγεται νομίμως, μόνο εφόσον είναι ελεύθερη, ειδική και ρητή. Ειδική είναι η συγκατάθεση, αν ο λήπτης έχει προηγουμένως ενημερωθεί ότι παραχωρεί τον αριθμό σταθερής/κινητής τηλεφωνίας του για το σκοπό της άμεσης διαφήμισης, για τα δεδομένα ή τις κατηγορίες αυτών που θα αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας, τους αποδέκτες ή τις κατηγορίες αυτών, στους οποίους τυχόν αποσταλούν τα δεδομένα καθώς και τα στοιχεία του υπευθύνου επεξεργασίας (άρθρο 2 ια΄ Ν. 2472/1997). Αν η συγκατάθεση δίνεται με ηλεκτρονικά μέσα, ο υπεύθυνος επεξεργασίας εξασφαλίζει ότι ο συνδρομητής ή χρήστης ενεργεί με πλήρη επίγνωση των συνεπειών που έχει η δήλωση του η οποία καταγράφεται με ασφαλή τρόπο, είναι ανά πάσα στιγμή προσβάσιμη στον χρήστη ή συνδρομητή και μπορεί οποτεδήποτε να ανακληθεί με τα ίδια μέσα που δόθηκε (άρθρα 5 παρ. 3 Ν. 3471/2006 και 6 Οδηγίας ΑΠΔΠΧ υπ’ αρ. 2/2011).
Επιπλέον, αν μία μη ζητηθείσα εμπορική τηλεφωνική κλήση κριθεί ως αθέμιτη εμπορική πρακτική, δηλαδή αν είναι αντίθετη προς τις απαιτήσεις επαγγελματικής ευσυνειδησίας και στρεβλώνει ουσιωδώς ή ενδέχεται να στρεβλώσει ουσιωδώς την οικονομική συμπεριφορά του μέσου καταναλωτή, τότε απαγορεύεται (άρθρο 9γ παρ. 2 του Ν. 2251/1994). Ειδικότερα, απαγορεύονται μη ζητηθείσες εμπορικές τηλεφωνικές κλήσεις που έχουν επιθετικό χαρακτήρα, δηλαδή όσες χρησιμοποιούν παρενόχληση ή καταναγκασμό, και, ως εκ τούτου, παρεμποδίζουν ή ενδέχεται να παρεμποδίσουν σημαντικά την ελευθερία επιλογής ή συμπεριφοράς του μέσου καταναλωτή (άρθρο 9ζ΄ του Ν. 2251/1994). Τέτοιες επιθετικές εμπορικές τηλεφωνικές κλήσεις είναι, μεταξύ άλλων, η συνεχής και ανεπιθύμητη άγρα πελατών μέσω τηλεφώνου καθώς και η ένταξη σε διαφήμιση άμεσης πιεστικής πρόσκλησης προς τα παιδιά να αγοράσουν ή να πείσουν τους γονείς τους ή άλλα ενήλικα άτομα να τους αγοράσουν διαφημιζόμενα προϊόντα (άρθρο 9η του Ν. 2251/1994).
Μέσα Έννομης Προστασίας
Καθένας έχει δικαίωμα να δηλώσει στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) ότι δεδομένα που τον αφορούν δεν επιθυμεί να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από οποιονδήποτε, για σκοπούς προώθησης πωλήσεως αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξ αποστάσεως. Η ΑΠΔΠΧ τηρεί μητρώο με τα στοιχεία ταυτότητας των ανωτέρω. Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των σχετικών αρχείων έχουν την υποχρέωση να συμβουλεύονται πριν από κάθε επεξεργασία το εν λόγω μητρώο και να διαγράφουν από το αρχείο τους το πρόσωπα της παραγράφου αυτής (άρθρο 13 παρ. 3 Ν. 2472/1997). Επιπλέον, συνδρομητές τηλεφωνικών υπηρεσιών, που δεν επιθυμούν να καλούνται για εμπορικούς σκοπούς, έχουν το δικαίωμα να εγγράφονται με μία απλή και δωρεάν δήλωση προς τον τηλεπικοινωνιακό τους πάροχο σε ειδικό κατάλογο συνδρομητών, ο οποίος είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου (άρθρο 11 παρ. 2 Ν. 3471/2006).
Καθένας έχει δικαίωμα να δηλώσει στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) ότι δεδομένα που τον αφορούν δεν επιθυμεί να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας από οποιονδήποτε, για σκοπούς προώθησης πωλήσεως αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξ αποστάσεως. Η ΑΠΔΠΧ τηρεί μητρώο με τα στοιχεία ταυτότητας των ανωτέρω. Οι υπεύθυνοι επεξεργασίας των σχετικών αρχείων έχουν την υποχρέωση να συμβουλεύονται πριν από κάθε επεξεργασία το εν λόγω μητρώο και να διαγράφουν από το αρχείο τους το πρόσωπα της παραγράφου αυτής (άρθρο 13 παρ. 3 Ν. 2472/1997). Επιπλέον, συνδρομητές τηλεφωνικών υπηρεσιών, που δεν επιθυμούν να καλούνται για εμπορικούς σκοπούς, έχουν το δικαίωμα να εγγράφονται με μία απλή και δωρεάν δήλωση προς τον τηλεπικοινωνιακό τους πάροχο σε ειδικό κατάλογο συνδρομητών, ο οποίος είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου (άρθρο 11 παρ. 2 Ν. 3471/2006).
Έτσι, για την προληπτική διαφύλαξη της ιδιωτικότητας του τηλεφωνικού του αριθμού κάθε συνδρομητής σταθερής / κινητής τηλεφωνίας μπορεί να προβεί ανέξοδα στην εγγραφή του τόσο στο παραπάνω μητρώο της ΑΠΔΠΧ όσο και στο αντίστοιχο μητρώο του τηλεπικοινωνιακού του παρόχου, μετά την οποία οποιαδήποτε επεξεργασία του αριθμού του για σκοπούς εμπορικής προώθησης προϊόντων / υπηρεσιών καθίσταται άνευ άλλου τινός παράνομη.
Αν παρ’ όλα αυτά γίνει αποδέκτης μη ζητηθείσας τηλεφωνικής κλήσης, ο συνδρομητής έχει τα εξής μέσα έννομης προστασίας :
- Αίτηση προς τον καλούντα για την ανάκληση της συγκατάθεσης, αν τέτοια έχει στο παρελθόν δοθεί.
- Αίτηση προς τον καλούντα για την πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα του αποδέκτη, που έχουν τύχει επεξεργασίας.
- Αίτηση προς τον καλούντα για την διαγραφή των προσωπικών δεδομένων του αποδέκτη, που ο πρώτος έχει συλλέξει.
- Προσφυγή στην ΑΠΔΠΧ με αίτημα την επιβολή προστίμου.
- Καταγγελία στον Συνήγορο του Καταναλωτή και στην Γενική Γραμματεία Καταναλωτή.
- Σε περίπτωση που ο αποδέκτης έχει υποστεί οικονομική ζημία ή/και ηθική βλάβη, άσκηση αγωγής αποζημίωσης στα αρμόδια δικαστήρια.
Νομική Συμβουλή : Ορισμένες πρακτικές μη ζητηθείσας εμπορικής τηλεφωνικής κλήσης, ιδίως όσες προκαλούν έντονη ενόχληση ή ανησυχία ή προϋποθέτουν συλλογή και επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, πληρούν τις προϋποθέσεις περί πρόκλησης ηθικής βλάβης στον αποδέκτη αυτών. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι δυνατή η επιδίκαση αποζημίωσης από τα αρμόδια δικαστήρια.
Περισσότερα
Ν. 2251/1994 περί προστασίας του καταναλωτή.
Ν. 2472/1997 για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Ν. 3471/2006 για την προστασία προσωπικών δεδομένων στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.
ΠΔ 131/2003 σχετικά με ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας.
Απόφαση 26/2004 της ΑΠΔΠΧ για την νόμιμη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τους σκοπούς της άμεσης εμπορίας ή διαφήμισης.
Οδηγία 2/2011 της ΑΠΔΠΧ για την ηλεκτρονική συγκατάθεση στο πλαίσιο του άρθρου 11 του ν. 3471/2006.
Ν. 2251/1994 περί προστασίας του καταναλωτή.
Ν. 2472/1997 για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Ν. 3471/2006 για την προστασία προσωπικών δεδομένων στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.
ΠΔ 131/2003 σχετικά με ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας.
Απόφαση 26/2004 της ΑΠΔΠΧ για την νόμιμη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τους σκοπούς της άμεσης εμπορίας ή διαφήμισης.
Οδηγία 2/2011 της ΑΠΔΠΧ για την ηλεκτρονική συγκατάθεση στο πλαίσιο του άρθρου 11 του ν. 3471/2006.
