Ομηρικά έπη υπό διωγμόν: Η πολιτική ορθότητα απειλεί την κλασική ελληνική γραμματεία
Η πολιτική ορθότητα έχει εισβάλει με μεγάλη ένταση στον ακαδημαϊκό χώρο, και πλέον φαίνεται να στρέφεται και κατά της ελληνικής μυθολογίας και της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Πολλοί, προκειμένου να προσαρμοστούν στη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική κουλτούρα, προσπαθούν να απομακρύνουν ή να εξαλείψουν έργα που θεωρούν «προβληματικά», αποφεύγοντας την ενασχόληση με θέματα που αφορούν την πατριαρχία, τη βία ή τις ανισότητες. Η ελληνική μυθολογία, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του δυτικού πολιτισμού και της δυτικής σκέψης, δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από αυτή την τάση.
Συγκεκριμένα, το Πανεπιστήμιο του Έξετερ εξέδωσε ανακοίνωση για το μάθημα «Women in Homer», καλώντας τους φοιτητές να είναι προετοιμασμένοι για την ύλη του μαθήματος, η οποία μπορεί να τους προκαλέσει άβολες και προκλητικές αντιδράσεις λόγω των θεμάτων που θίγουν τα έργα του Ομήρου, όπως η βρεφική θνησιμότητα, ο βιασμός και η σεξουαλική βία. Οι αρχές του πανεπιστημίου, ακολουθώντας την πολιτική ορθότητα, προειδοποιούν τους φοιτητές ότι αν η μελέτη αυτών των θεμάτων τους προκαλέσει έντονο άγχος, μπορούν να επικοινωνήσουν με ψυχολόγο και να ζητήσουν υποστήριξη ή ακόμη και να αποχωρήσουν από την τάξη.
Αυτή η προσέγγιση προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για τη μελλοντική πορεία της εκπαίδευσης και της κατανόησης των κλασικών έργων. Η ελληνική μυθολογία και τα έργα του Ομήρου, όπως η «Ιλιάδα» και η «Οδύσσεια», δεν αποτελούν απλώς ιστορικά κείμενα, αλλά είναι θεμέλιο για την κατανόηση του δυτικού πολιτισμού. Τα έργα αυτά καταπιάνονται με την ανθρώπινη φύση, την ηθική, την ηρωική δράση, την τραγωδία και τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, προσφέροντας βαθιά διδάγματα για την κατανόηση της ζωής, του θανάτου, της τιμής, του πολέμου, και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Το να υποβαθμίζεται ή να εξαλείφεται η αξία αυτών των έργων εξαιτίας της σύγχρονης ευαισθησίας που επιδιώκει να ελαχιστοποιήσει την έκθεση των φοιτητών σε οποιαδήποτε μορφή «τραυματικής» πληροφορίας, υπονομεύει την ακαδημαϊκή ελευθερία και το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Οι ακαδημαϊκοί θεωρούν ότι τα έργα αυτά δεν πρέπει να περιορίζονται από την σύγχρονη πολιτική ορθότητα. Αντιθέτως, πρέπει να ερμηνεύονται και να μελετώνται με σεβασμό στην ιστορική τους διάσταση, όπως και με την αναγνώριση της σημασίας τους για την ανθρώπινη σκέψη και την ανθρωπότητα γενικότερα. Τα έργα του Ομήρου δεν είναι μόνο προϊόντα του παρελθόντος, αλλά λειτουργούν και ως γέφυρες που συνδέουν τις σύγχρονες κοινωνίες με τις αρχές που διαμόρφωσαν τη δυτική κουλτούρα.
Ο Μπόρις Τζόνσον, πρώην Πρωθυπουργός της Βρετανίας, και άλλοι σημαντικοί ακαδημαϊκοί εξέφρασαν τη δυσαρέσκεια τους για την ενέργεια αυτή του Πανεπιστημίου του Έξετερ. Ο Τζόνσον, ως λάτρης της ελληνικής Ιστορίας και γλώσσας, δήλωσε πως τα ομηρικά έπη είναι θεμελιώδη για την κατανόηση του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, τονίζοντας πως η πολιτική αυτή είναι παράλογη και απομακρύνει τους φοιτητές από την πραγματική γνώση. Τόνισε μάλιστα ότι τα έργα του Ομήρου έχουν διαβαστεί για χιλιάδες χρόνια και ποτέ δεν είχαν θεωρηθεί επιβλαβή για τους αναγνώστες, καταλήγοντας με το να αναρωτηθεί αν η διοίκηση του Πανεπιστημίου του Έξετερ θεωρεί τους φοιτητές τόσο «φοβητσιάρηδες» ώστε να μην μπορούν να εκτιμήσουν και να κατανοήσουν τις ηθικές αντιφάσεις και τα διδάγματα που παρέχουν τα κλασικά έργα.
Οι αντιδράσεις ενάντια σε αυτή την πολιτική ήρθαν και από τον Λόρδο Άντριου Ρόμπερτς, ο οποίος, με αφορμή αυτή την εξέλιξη, δήλωσε ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι τόποι όπου οι νέοι προετοιμάζονται για τον πραγματικό κόσμο και όχι να κλείνονται σε «ασφαλή» περιβάλλοντα, αποφεύγοντας τις πραγματικές και δύσκολες αλήθειες. Ο Φράνκ Φουρέντι, καθηγητής Κοινωνιολογίας, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τη «μειωτική» στάση που δείχνει το Πανεπιστήμιο του Έξετερ απέναντι στα έργα του Ομήρου, λέγοντας πως πρόκειται για μια τελείως αποπροσανατολισμένη στάση που υπονομεύει την αξία αυτών των έργων.
Ο Τζέρεμυ Μπλάκ, γνωστός συγγραφεύς, επεσήμανε ότι πολλαπλασιάζονται συστάσεις και προειδοποιήσεις τύπου Έξετερ και αυτό μόνο ως παρωδία μπορεί να εκληφθεί. «Το έργο του Ομήρου για τον Τρωικό Πόλεμο εστιάζει εγγενώς στην βία και είναι ρεαλιστικό ακριβώς επειδή ο ηρωισμός και η σκληρότητα φαίνεται να σχετίζονται. Δεν υπάρχει ανάγκη για συναισθηματική υπερβολή που οδηγεί στην αποχώρηση την ώρα της διαλέξεως στο πανεπιστήμιο».
Ωστόσο το Πανεπιστήμιο του Έξετερ επιμένει στην απόφασή του. «Το πανεπιστήμιο υποστηρίζει σθεναρά τόσο την ακαδημαϊκή ελευθερία όσο και την ελευθερία του λόγου και αποδέχεται ότι αυτό σημαίνει πως κάποιοι φοιτητές μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με απόψεις και περιεχόμενο που μπορεί να τους φανούν άβολα κατά την διάρκεια των σπουδών τους». Ο εκπρόσωπος του πανεπιστημίου υποστήριξε ότι όλα αυτά γίνονται για να μην δημιουργηθεί περαιτέρω άγχος στους φοιτητές που διαβάζουν για τα κατορθώματα των Ελλήνων ηρώων και των γυναικών της εποχής του Ομήρου και αναγκασθούν να καταφύγουν σε ψυχολογική στήριξη!
Το μόνο βέβαιο είναι ότι εάν και εφ’ όσον υπάρχουν φοιτητές που μπορεί να χάσουν τον ύπνο τους διαβάζοντας «Ιλιάδα» και «Οδύσσεια», δεν θα επιλέγονταν ποτέ να εκστρατεύουν στην Τροία ή να αποτελέσουν πλήρωμα του Οδυσσέα. Αυτό όμως που όλοι πιστεύουν είναι ότι κάτι άλλο κρύβεται πίσω από την απόφαση, που δεν έχει να κάνει με την βία και το σεξ, που βρίθει στα βιντεοπαιχνίδια και τις ταινίες, αλλά με την διάδοση του ελληνικού πνεύματος, των ιδεών και της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς.
Η αντίδραση αυτή αναδεικνύει ένα βαθύ πρόβλημα που αφορά τη σημερινή εκπαίδευση και τον τρόπο που διαχειρίζεται τη γνώση και την ιστορία. Όταν οι σπουδαιότεροι συγγραφείς και οι πιο αναγνωρισμένες παραδόσεις κηρύσσονται «επικίνδυνες» για τους φοιτητές, υπονομεύεται η ίδια η ουσία της εκπαίδευσης, η οποία θα πρέπει να προάγει την κριτική σκέψη και να ενθαρρύνει την εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης, ακόμη κι αν τα θέματα αυτά είναι δύσκολα ή «βολικά άβολα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου