Παρά τις ουρές έξω από τις τράπεζες και τις προειδοποιήσεις πολιτικών και ΜΜΕ για τις συνέπειες του «Oχι», η δυναμική υπέρ του αποδείχθηκε αδύνατο να αναχαιτιστεί.
Είναι Τρίτη 30 Ιουνίου του 2015. Η πλατεία Συντάγματος σείεται από τη μαζικότερη ώς τότε συγκέντρωση του «Ναι» – 20.000 άτομα δηλώνουν ηχηρά την επιθυμία τους να αποφευχθεί η ρήξη με την Ευρωζώνη.
Είναι η μέρα που λήγει η τετράμηνη παράταση του ελληνικού προγράμματος και η διορία καταβολής των συνολικών οφειλών του Ιουνίου προς το ΔΝΤ, ύψους 1,6 δισ. ευρώ. Σε λίγες ώρες, η Ελλάδα θα γίνει η πρώτη ανεπτυγμένη χώρα που θα βρεθεί σε καθεστώς στάσης πληρωμών απέναντι στο Ταμείο.
Μεταξύ των συνομιλητών του Γιάνη Βαρουφάκη εκείνη τη μέρα είναι ο Εμανουέλ Μακρόν, υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας. Ο 37χρονος κ. Μακρόν προσφέρει τις υπηρεσίες του ως διαμεσολαβητής για να υπάρξει λύση την ύστατη ώρα, εκφράζοντας την πρόθεση ακόμα και να έρθει στην Αθήνα.
Δεν είναι η πρώτη παρέμβαση του φιλελεύθερου Γάλλου πολιτικού. Είχε επικοινωνήσει και στις 28 Μαΐου με τον κ. Βαρουφάκη, λέγοντάς του: «Δεν θέλω να ανήκω στη γενιά που αποδόμησε την Ευρώπη».
Αναφέροντας ότι έχει λάβει την έγκριση του Φρανσουά Ολάντ για την πρωτοβουλία του, ο κ. Μακρόν είχε προσφερθεί και τότε να έλθει στην Αθήνα, κομίζοντας μία πρόταση που θα περιλάμβανε μειωμένα πρωτογενή πλεονάσματα, ουσιώδη μείωση του χρέους και μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων.
Ο κ. Τσίπρας είχε ενημερωθεί και είχε συναινέσει να προχωρήσει η πρωτοβουλία. Ωστόσο, όταν είχε επικοινωνήσει το γραφείο του με το γραφείο του Γάλλου προέδρου, οι άνθρωποι του κ. Ολάντ είχαν επικαλεστεί άγνοια της πρωτοβουλίας και είχαν παραπέμψει την ελληνική πλευρά στον υπουργό Οικονομικών Μισέλ Σαπέν.
Ο κ. Βαρουφάκης είχε ενημερώσει σχετικά τον κ. Μακρόν, που είχε προβεί στην εκτίμηση ότι ορισμένοι στο επιτελείο του κ. Ολάντ επιχειρούσαν να υπονομεύσουν την πρωτοβουλία. Είχε ζητήσει από τον κ. Βαρουφάκη τον προσωπικό αριθμό του Αλέξη Τσίπρα, για να τον καλέσει απευθείας ο Γάλλος πρόεδρος. Ο κ. Βαρουφάκης είχε δώσει το νούμερο, αλλά ο κ. Ολάντ δεν είχε καλέσει ποτέ.
Οπως και στα τέλη Μαΐου, έτσι και τώρα, η απόπειρα του κ. Μακρόν θα πέσει στο κενό – όπως και κάθε άλλη προσπάθεια. Τα χρονικά περιθώρια έχουν πλέον εκλείψει. Παρά τις επιθυμίες της Κομισιόν, της Γαλλίας αλλά και του κ. Τσίπρα να βρεθεί μια συναινετική λύση, το δημοψήφισμα δεν μπορούσε να αποτραπεί.
To Eurogroup της ρήξης
Η μεταμεσονύκτια ανακοίνωση του δημοψηφίσματος επιδείνωσε δραστικά το ήδη βεβαρημένο κλίμα στις Βρυξέλλες. Στο Eurogroup στις 27/6, ο κ. Βαρουφάκης σημειώνει ότι η πρόταση των θεσμών περιέχει πολύ δύσκολα μέτρα, παρέχει χρηματοδότηση μόνο για πέντε μήνες, ανεπαρκή για την αποπληρωμή των οφειλών του Δημοσίου και δεν λύνει το πρόβλημα του χρέους. «Αν τη φέρουμε στη Βουλή, η κυβέρνηση θα πέσει.
Από την άλλη, δεν έχουμε εντολή να την απορρίψουμε», λέει. «Γι’ αυτό πάμε σε δημοψήφισμα και ζητούμε παράταση του προγράμματος, ώστε να μπορέσουν να λάβουν οι ψηφοφόροι την απόφαση υπό συνθήκες ηρεμίας».
Ο Ελληνας υπουργός μάλιστα παρομοιάζει την ελληνική κυβέρνηση με τον επικεφαλής μιας εταιρείας που φέρνει προς ψήφιση στη γενική συνέλευση μια πρόταση συγχώνευσης με την οποία δεν συμφωνεί.
Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες θεωρούν ατυχή την παρομοίωση. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ εκτιμά ότι «δεν υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα» να υπάρξει συμφωνία ώς τις 30 Ιουνίου. Ο Μισέλ Σαπέν χαρακτηρίζει «ακατανόητο» το ερώτημα που τίθεται στο δημοψήφισμα. Ο Ιταλός ομόλογός του, Πιερ Κάρλο Παντοάν ρωτά τον κ. Βαρουφάκη αν η κυβέρνησή του προτίθεται να εξηγήσει τα προτεινόμενα μέτρα ένα-ένα στους Ελληνες ψηφοφόρους. Ο Ισπανός Λουίς ντε Γκίντος μιλά για «πολύ περίεργο» δημοψήφισμα, με προεκλογική περίοδο «μόλις οκτώ ημερών». Ο Φινλανδός Αλεξ Στουμπ ρωτά τον Ελληνα ομόλογό του αν έχουν εξηγηθεί στον κόσμο οι κίνδυνοι - έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων, αδυναμία πληρωμής μισθών και συντάξεων, «πολιτικό και οικονομικό χάος».
Οι Βέλγοι χαρακτηρίζουν το αίτημα παράτασης «προσβλητικό». Οι Λιθουανοί λένε ότι η Ελλάδα ανήκει στις τελευταίες σελίδες των εφημερίδων, καθώς είναι πλέον «χώρα-γελοιογραφία». Ακόμα και ο Κύπριος υπουργός, που εκφράζει την αλληλεγγύη της Λευκωσίας προς τον ελληνικό λαό, μιλά για τα βαθιά προβλήματα της Ελλάδας και την αδιέξοδη συνταγή της για τη διαχείριση της κρίσης – υπερφορολόγηση για τη χρηματοδότηση ενός σπάταλου δημόσιου τομέα.
Μετά τη συνεδρίαση, σε μια σύντομη συνέντευξη Τύπου, ο κ. Ντάισελμπλουμ δηλώνει πως ακόμη κι αν στο δημοψήφισμα επικρατήσει το «Ναι», οι εταίροι δεν έχουν εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση ότι θα υλοποιήσει τη συμφωνία. Στη συνέχεια, το Eurogroup συνεδριάζει εκ νέου, με συρρικνωμένη σύνθεση – χωρίς τον κ. Βαρουφάκη. Ο Πιερ Μοσκοβισί δηλώνει στην «Κ» τις δύσκολες εκείνες ώρες: «Φτάσαμε κοντά σε συμφωνία.
Η διαφορά ήταν μικρή και όταν υπάρχει βούληση υπάρχει και τρόπος. Η ελληνική κυβέρνηση ενήργησε από μόνη της και είπε “όχι”». Παρότι προσθέτει ότι η Ελλάδα «πρέπει να παραμείνει μέλος» της Ευρωζώνης, το κλίμα στις Βρυξέλλες είναι πένθιμο, σαν να έχει μπει η χώρα σε μη ανατρέψιμη πορεία προς την έξοδο.
Την ίδια μέρα, ο Γιάννης Δραγασάκης και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ταξιδεύουν στην Φρανκφούρτη, όπου ζητούν από το Μάριο Ντράγκι περαιτέρω αύξηση του ELA. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ τους εξηγεί ότι η επικείμενη λήξη του προγράμματος και η στάση πληρωμών προς το ΔΝΤ θα επιδείνωναν τις συνθήκες κινδύνου για την Τράπεζα της Ελλάδος (η οποία χορηγεί τον ELA, με την έγκριση της ΕΚΤ). Ο ELA, τους λέει, θα μπορούσε στην καλύτερη περίπτωση να μείνει στα ίδια επίπεδα, αν όχι να μειωθεί ή να διακοπεί τελείως. Η συνέπεια ήταν προφανής: η επιβολή ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίων ήταν αναπόφευκτη.
Οι τράπεζες στα όρια
Ο Γιάννης Στουρνάρας είχε μάθει για την απόφαση του κ. Τσίπρα πριν τον ενημερώσει επισήμως ο κ. Δραγασάκης το βράδυ της Παρασκευής. Φτάνοντας στη Βασιλεία για τη συνάντηση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος ανοίγει το κινητό του και βλέπει μήνυμα του πρώην φοιτητή του Γιώργου Χουλιαράκη, που τον πληροφορεί για τις εξελίξεις.
Ο κ. Στουρνάρας, ως υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Σαμαρά, αντιμετωπιζόταν με μεγάλη καχυποψία από τη νέα κυβέρνηση. Την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου, μεταξύ της υπόθεσης διαρροής σε φιλοκυβερνητική εφημερίδα του email συνεργάτη του προς δημοσιογράφο και των άγριων διαθέσεων εναντίον του της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ με τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας ήταν κάθε άλλο παρά αρμονικές.
Τώρα, όμως, με τη χώρα στο χείλος του χάους, η συμβολή του θα είναι κρίσιμη για την αποτροπή ολέθριων εξελίξεων. Το Σάββατο επιστρέφει εσπευσμένα για να προετοιμαστεί για την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων με τα στελέχη της τράπεζας. Το πρότυπο σχέδιο της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου ήταν ήδη έτοιμο ένα μήνα πριν, σε διαβούλευση με την ΕΚΤ. Μάλιστα, μία εκδοχή του προτύπου αυτού υπήρχε ήδη από τον Φεβρουάριο.
Την ίδια μέρα το μεσημέρι, με την αιμορραγία των καταθέσεων να συνεχίζεται ακατάσχετα (το Σάββατο, με κλειστά τα καταστήματα, η εκροή από μία μόνο τράπεζα φτάνει τα 250 εκατ. ευρώ), συναντιούνται οι επικεφαλής των συστημικών τραπεζών. Τουλάχιστον ένας εξ αυτών έχει αποφασίσει να κλείσει από μόνος του την τράπεζα, για λόγους ασφαλείας, αν δεν εκδοθεί εμπρόθεσμα η ΠΝΠ. Μεταξύ των σεναρίων που επεξεργάζεται η κυβέρνηση, είναι να ανοίξουν οι τράπεζες για λίγες μόνο ώρες - κάτι που απορρίπτεται ως αδύνατο να εφαρμοστεί και ως μέτρο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επεισόδια.
Την Κυριακή, στη μεσημεριανή τηλεδιάσκεψη με το Δ.Σ. της ΕΚΤ, ο κ. Στουρνάρας ζητεί αύξηση του ELA κατά 6 δισ. ευρώ. Η πρόταση, όπως από πριν γνώριζε, απορρίπτεται. Αρκετά μέλη του διοικητικού συμβουλίου εκφράζουν αμφιβολίες για το αν η κυβέρνηση θα νομοθετήσει την τραπεζική αργία πριν από το άνοιγμα των καταστημάτων τη Δευτέρα. Η συζήτηση περνά σε πιο δραστικά σενάρια επιβολής των ελέγχων, όπως η διακοπή του ELA και η ανάκληση των αδειών των τραπεζών από τον SSM ή ακόμα και η αποκοπή της Ελλάδας από το Target-2, το σύστημα πληρωμών της Ευρωζώνης. Η πρώτη επιλογή θα σήμαινε την αναστολή λειτουργίας του τραπεζικού κλάδου στη χώρα. Η δεύτερη θα καθιστούσε αναπόδραστη την έξοδο από το ευρώ. Οι κεντρικοί τραπεζίτες ανανεώνουν το ραντεβού για τις 12 το βράδυ ώρα Ελλάδος, με την κατανόηση ότι η μη έκδοση νόμου ώς τότε για τους κεφαλαιακούς ελέγχους θα ενεργοποιήσει κάποιο από τα πιο σκληρά σενάρια.
Ακολουθεί η συνάντηση του Συμβουλίου Συστημικής Ευστάθειας στο υπουργείο Οικονομικών για τη διαμόρφωση της ΠΝΠ, με τη συμμετοχή του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, πολυμελούς ομάδας υπό τον κ. Στουρνάρα από την Τράπεζα της Ελλάδος και τους επικεφαλής των συστημικών τραπεζών. Συζητούνται μία σειρά θεμάτων – το ύψος των ημερήσιων αναλήψεων, το αν θα μπουν περιορισμοί στις ηλεκτρονικές συναλλαγές εσωτερικού (τελικά δεν μπήκαν), καθώς και το πολιτικά ευαίσθητο ζήτημα των συνταξιούχων που δεν είχαν τραπεζικές κάρτες (η κυβέρνηση πιέζει για μεγαλύτερη γενναιοδωρία προς τους τελευταίους, οι τράπεζες ανθίστανται).
Η πρόεδρος της Εθνικής, Λούκα Κατσέλη, προτείνει ημερήσιο όριο ανάληψης 200 ευρώ, αλλά η Τράπεζα της Ελλάδος, που γνωρίζει καλύτερα από όλους τις αντοχές του συστήματος, επιβάλλει το όριο των 60 ευρώ. Η Νάντια Βαλαβάνη, αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών, σημειώνει ότι είναι άδικο να έχουν πρόσβαση στα περιουσιακά τους στοιχεία οι πολίτες που έχουν θυρίδες, όταν οι υπόλοιποι δεν έχουν τέτοια δυνατότητα (οι θυρίδες θα παραμείνουν τελικά κλειστές καθ’ όλη τη διάρκεια της τραπεζικής αργίας). Η κ. Βαλαβάνη προτείνει επίσης να ελέγχονται όσοι Ελληνες φεύγουν από τη χώρα για το αν έχουν στην κατοχή τους μετρητά πέραν του επιτρεπτού.
Με τα περισσότερα θέματα διευθετημένα στις 7 το απόγευμα, η συνεδρίαση λύεται. Ακολουθούν συσκέψεις των επιτροπών διαχείρισης κρίσεων στις τράπεζες και στη συνέχεια δεύτερη συνάντηση των τραπεζιτών με το οικονομικό επιτελείο, στο μέγαρο της Εθνικής στην Αιόλου.
Το δράμα της μέρας δεν έχει τελειώσει. Οταν φτάνει στο Μέγαρο Μαξίμου ο κ. Βαρουφάκης στις 11 το βράδυ, καταθέτει μία σειρά από ριζοσπαστικές προτάσεις. Προτείνει την υιοθέτηση ενός παράλληλου συστήματος πληρωμών, την επαναφορά της Τράπεζας της Ελλάδος υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης και την απειλή μη πληρωμής των ελληνικών ομολόγων στην κατοχή της ΕΚΤ, που έληγαν στις 20 Ιουλίου.
Επιπλέον, όπως αποκαλύπτει η «Κ», επαναλαμβάνει το βράδυ εκείνο την εισήγησή του - στην οποία είχε προβεί επανειλημμένως, μαζί με τον Αμερικανό οικονομολόγο και σύμβουλό του Τζέφρι Σακς, προς τον πρωθυπουργό τις προηγούμενες εβδομάδες – να μην εκδώσει η κυβέρνηση την ΠΝΠ. Θεωρεί ότι οι κεφαλαιακοί έλεγχοι έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα από τους δανειστές και ότι δεν πρέπει η κυβέρνηση να αναλάβει την πολιτική ευθύνη για το μέτρο, παρότι γνωρίζει τους κινδύνους για τη δημόσια τάξη και την ίδια την ύπαρξη του τραπεζικού συστήματος, που εγκυμονεί μία τέτοια κίνηση.
Αυτές οι εισηγήσεις, που απορρίπτονται, η καθυστερημένη άφιξη αλλά και οι ελλείψεις που εντοπίζει το πρωθυπουργικό επιτελείο και άλλοι στο προσχέδιο της ΠΝΠ, οδηγούν σε γενικευμένη επίθεση εναντίον του.
Με την κλεψύδρα να αδειάζει, ο κ. Στουρνάρας επικοινωνεί με τον γενικό γραμματέα της κυβέρνησης Σπύρο Σαγιά και τον ρωτάει αγωνιωδώς τι γίνεται με το ΦΕΚ. Θα το λάβει τελικά λίγα λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα, αποσοβώντας –προσωρινά– τα χειρότερα.
Το τέλος της διαπραγμάτευσης
Εν τω μεταξύ, οι παρασκηνιακές προσπάθειες για εξεύρεση λύσης συνεχίζονται. Η Κομισιόν δημοσιεύει στις 28/6 τη βελτιωμένη πρότασή της (συγκριτικά με αυτήν που έχει τεθεί στο δημοψήφισμα) και καταθέτει νέα πρόταση τη Δευτέρα, 29 του μήνα. Η αταραξία των διεθνών αγορών σχετικά με το δημοψήφισμα τη μέρα εκείνη –αλλά και μετά τη λήξη του προγράμματος– διαψεύδει τις κυβερνητικές προσδοκίες ότι η παγκόσμια αναταραχή θα οδηγούσε τους εταίρους σε υποχώρηση.
«Τότε είναι που αλλάζει για τον Τσίπρα το διακύβευμα του δημοψηφίσματος», αναφέρει στην «Κ» πρόσωπο που έλαβε μέρος στις διαβουλεύσεις των ημερών. Πλέον αφορούσε την πολιτική του επιβίωση. «Με το να κερδίσει θα έλεγε στους συνομιλητές του ότι είναι κυρίαρχος στο εσωτερικό και δεν μπορούν να τον παρακάμψουν», επισημαίνεται σχετικά. Στη λογική αυτή τον ωθούν στενοί συνεργάτες, όπως ο Νίκος Παππάς, που θεωρεί ότι το δημοψήφισμα αποτελεί ευκαιρία για να εδραιώσει ο ΣΥΡΙΖΑ την πολιτική του ηγεμονία.
Παρόλ’ αυτά, στις 30 του μήνα, τελευταία μέρα του προγράμματος, η ελληνική πλευρά καταθέτει ξανά αίτημα για παράταση, αλλά και για νέο διετές πρόγραμμα (όπως έχει συμβουλεύσει την Αθήνα ο ESM), το μέγεθος του οποίου θα ήταν επαρκές για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της χώρας για την περίοδο αυτή. Η Αθήνα έχει δεχθεί να προχωρήσει σε περικοπές αμυντικών δαπανών, αλλά έχει υπαναχωρήσει από την αποδοχή της αύξησης του ΦΠΑ στα νησιά. Στο εσωτερικό τής κυβέρνησης, με τη συμμετοχή και της προεδρίας, γίνονται συζητήσεις για τη νομική μεθοδολογία ακύρωσης του δημοψηφίσματος, που έχει εγκριθεί έπειτα από μια επεισοδιακή 14ωρη συνεδρίαση της Βουλής, με τις ψήφους του ΣΥΡΙΖΑ, των ΑΝΕΛ και της Χρυσής Αυγής.
Τη μέρα εκείνη διεξάγεται Eurogroup μέσω τηλεδιάσκεψης, αλλά λήγει άδοξα. Οι επαφές συνεχίζονται και την 1η Ιουλίου, με τηλεδιάσκεψη μεταξύ της ελληνικής ομάδας –που αναζητεί λύση ώς την ύστατη ώρα– και των θεσμών. Εκείνο το απόγευμα, ωστόσο, μιλώντας στην Μπούντεσταγκ, η Αγκελα Μέρκελ δηλώνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει οιαδήποτε διαπραγμάτευση πριν από τη διεξαγωγή το δημοψηφίσματος. «Για εμάς, η περίοδος ώς τις 5 Ιουλίου ήταν μια περίοδος αναστολής της διπλωματικής δραστηριότητας. Περιμέναμε να δούμε το αποτέλεσμα», δηλώνει στην «Κ» υψηλόβαθμος Γερμανός αξιωματούχος.
Με αυτή τη δήλωση της καγκελαρίου, η διαπραγμάτευση για το δεύτερο πρόγραμμα κηδεύεται με επίσημες τιμές. Το ίδιο απόγευμα, σε διάγγελμά του, ο Αλέξης Τσίπρας κατηγορεί τους εταίρους ότι εκείνοι έκλεισαν τις τράπεζες. Η συζήτηση για το τρίτο πρόγραμμα θα ξεκινούσε μετά το δημοψήφισμα. Ως τότε, οι πιέσεις των γερακιών της ΕΚΤ για διακοπή του ELA θα κορυφώνονταν, με το Μάριο Ντράγκι, ως γνήσιο Ιταλό, να υποχρεώνεται σε παρατεταμένο κατενάτσιο.
Ο θρίαμβος του «Οχι»
Εν τω μεταξύ, στο εσωτερικό, το δημοψήφισμα έχει προκαλέσει διχαστικό κλίμα. Η κυβέρνηση προχωρά με ΠΝΠ σε σύντμηση των προθεσμιών για τη διεξαγωγή του. Επικρίνεται έντονα γι’ αυτό, όσο και για το ερώτημα (επί μιας πρότασης που είχε ήδη τροποποιηθεί και που, μετά τις 30 Ιουνίου, θα αποσυρόταν), τη σύντομη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, την ίδια τη συνταγματική νομιμότητα του δημοψηφίσματος.
Κριτική υπάρχει και από το εξωτερικό: ο γ.γ. του Συμβουλίου της Ευρώπης δηλώνει σε ανακοίνωσή του ότι το δημοψήφισμα «δεν ανταποκρίνεται στα διεθνή πρότυπα».
Εν τω μεταξύ, το τραπεζικό σύστημα γυρνά 20 χρόνια πίσω. Οι συναλλαγές με το εξωτερικό υπόκεινται ξανά σε μία ασφυκτική, τυπολατρική γραφειοκρατία. Οι υπεύθυνες δηλώσεις, οι φόρμες και παραστατικά που απαιτούνται καθιστούν την ελληνική οικονομία ανοικτή μόνο κατ’ όνομα.
Τίποτε από όλα αυτά –ούτε οι ουρές στις τράπεζες, ούτε οι προβλέψεις των ειδικών περί του Αρμαγεδδώνα που θα έφερνε το «Οχι», ούτε η γραμμή των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών ή οι εκκλήσεις πρώην πρωθυπουργών υπέρ του «Ναι»– δεν θα αποδειχθεί αρκετό για να ανατρέψει τη δυναμική που έχει δημιουργηθεί. Με τις αφίσες ενός βλοσυρού Βόλφγκανγκ Σόιμπλε («Πέντε χρόνια σου ρουφάει το αίμα/Τώρα πες του “Οχι”») να κατακλύζουν την Αθήνα και άλλες πόλεις, με τον πρωθυπουργό να παίζει χωρίς αντίπαλο αντίστοιχης απήχησης, το ρεύμα υπέρ του «Οχι» γιγαντώνεται. Για εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες, κυριαρχεί το αίσθημα ότι δεν έχουν τίποτα πια να χάσουν.
Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης λέει στην «Κ»: «Το κλίμα στην κυβέρνηση ήταν φοβισμένο. Αλλά αν έβγαινες έξω, εισέπραττες κάτι τελείως διαφορετικό». Θυμάται μία εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ Δραπετσώνας-Κερατσινίου το απόγευμα της Τρίτης, 30 Ιουνίου. «Επεισα τα τοπικά στελέχη να βγούμε να μιλήσουμε στον κόσμο και ήταν όλοι με το “Οχι”. Κορνάρανε, έβγαιναν στα μπαλκόνια».
Την Παρασκευή το βράδυ ο Αλέξης Τσίπρας μιλά στη μεγάλη συγκέντρωση του «Οχι» στο Σύνταγμα. Η ομιλία του διαρκεί μόλις εννιά λεπτά –έχει γραμμένες εκτενέστερες εκδοχές, τις οποίες όμως δεν εκφωνεί – αλλά η ανταπόκριση του πλήθους είναι βροντερή.
Δύο μέρες αργότερα, οι ψηφοφόροι θα τον στήριζαν σε συντριπτικό βαθμό: το 61,3% εξ αυτών θα ψήφιζε «Οχι» (72,8% στις λαϊκές συνοικίες του Κερατσινίου και της Δραπετσώνας). Ηταν ένα αποτέλεσμα πολύ πέρα από τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων και τις προσδοκίες του ίδιου του πρωθυπουργού. Η ατμόσφαιρα όμως στο Μαξίμου ήταν εντελώς διαφορετική από τα πανηγύρια στο Σύνταγμα. Ο κ. Τσίπρας ήξερε ότι το έργο του απεγκλωβισμού του ιδίου –και της χώρας– από τη δεινή θέση στην οποία βρισκόταν έχει μόλις γίνει ακόμα πιο δύσκολο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου